Düşük ayak, ayağın öne doğru düşmesi anlamına gelen bir terimdir. Ayak, bilek kısmından gevşeyerek aşağı tarafa doğru eğim alır ve yürüme esnasında yere sürtme veya takılma gibi problemler yaşayabilir.
Düşük ayak sendromu olarak da bilinen bu hastalık birçok faktöre bağlı olarak gelişmektedir. Bunlar arasında öne çıkan sebepler genellikle bel fıtığı ve siyatik sinir sıkışması olarak bilinir.
Düşük Ayak Neden Olur?
Düşük ayak sendromu genellikle sinir hasarına bağlı gelişir. Fakat bunun yanında farklı sebeplerde olabilir. Bunlar;
- Multipl skleroz(MS)
- ALS(Amyotrofik lateral skleroz)
- Peroneal sinir hasarı
- Bel fıtığı
- Siyatik sinir sıkışması
- Kas distrofileri
- Polinöropati
- Diz ve kalçada sinir zedelenmesi
Düşük Ayak Belirtileri
Düşük ayak genellikle bir hastalıkdan ziyade sinir, kas veya beyinsel bir sorununun belirtisi olabilmektedir. Düşük ayak muayenesi sonucu ortaya çıkan bazı belirtiler şunlardır;
- Ayağın aşağı düşmesi
- Ayağı sürüyerek yürüme
- Bacağı kaldırarak yürüme
- Zayıf kas hissi
- Uyuşma
- Karıncalanma
Düşük Ayak Egzersizleri
Düşük ayak egzersizleri terapist yardımıyla yapıldığı gibi gün içinde hasta tarafından da yapılabilir. Bu hareketler aşağıdaki şekilde yapılabilir.
1-)Yere düz basın. Topuklarınızı yere sıkıca basarak parmaklarınızı yukarı çekmeye çalışın. Parmakları kaldırıp 5’e kadar sayın ve bırakın.
2-)Bir direnç bandı edinin. Sırtınızı duvara veya bir koltuğa dayayın. Bandı ayağının alt tabanında ön kısmı kapsayacak şekilde yerleştirin ve kendinize doğru çekin. Bunu günde en az 20 kez yapın.
3-)Günde en az 5 dakika 2 ayağınızla birlikte sadece topuklarınızın üzerinde yürüyün. Bunu 1’er dakikalık 5 sefere bölebilirsiniz.
4-)Oturma ve dinlenme zamanlarınızda ayak bileğinizi sürekli saat yönünde ve sonrasında tersinde oynatmaya çalışın. Bu size doğal bir düşük ayak fizik tedavi imkanı sunacaktır.
Sonuç için sabırlı olunmalıdır. Düşük ayak rahatsızlığı kısa bir sürede tedavi edilebilen bir hastalık değildir. Bu sebeple hastanın fiziksel durumunun yanı sıra mental kuvveti de çok önemlidir.
Düşük Ayak Tedavisi
Düşük ayak tedavisi için düşük ayak fizik tedavi hareketleri çok önemlidir. Kas gücü ve esnekliği artırarak yürüme şeklini düzeltmek en büyük amaçlardan biri olmalıdır. Germe, kas güçlendirme ve yürüme egzersizleri yapılmalıdır. Bunlara ek olarak FES uygulamasıda yaptırılabilir. Bu uygulamda sinirler elektrik ile uyarılarak ayak bileğinin yukarı kaldırılması amaçlanır.
Ortez uygulaması da düşük ayak tedavisi için bir diğer seçenektir. Burada öne çıkan iki çeşit ortez vardır. Bunlar refleks afo ve karbon afo olarak sınıflandırılır. Refleks afo plastik ve çok daha az mukavemetli bir üründür. Karbon afo ise hammaddesinden kaynaklı çok daha güçlü ve etkili bir üründür. Karbon afo, hastanın her adımında ayak bileğini havaya kaldırmasını sağlayan yaylara sahiptir ve her adımda doğal bir düşük ayak ftr imkanı sunar. Refleks afo’da ise bu durum mevcut değildir.
Diğer yandan düşük ayak sendromunda ilaç tedavisi önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle düşük ayağın oluşmasının altında başka bir hastalığın(MS, sinir iltihabı, nörolojik rahatsızlık) etkisi varsa bu hastalık ilaçlar ile tedavi edilir ve bu durum düşük ayak hastalığına da etki eder.
Son olarak cerrahi müdahaleyi söyleyebiliriz. Hasarlı sinirler düşük ayak ameliyatı yardımı ile onarılabilir. Bunun haricinde hastaya düşük ayak tendon transferi ameliyatı yapılarak bu durum ortadan kaldırılmaya çalışılabilir. Fakat hastada çok aşırı bir vaka var ise ayak sabitleme ameliyatı da yapılabilir. Tüm bu düşük ayak sendromu tedavisi seçeneklerine hastayı kontrol eden hekimler karar verirler.
Düşük ayak elektroterapi de düşük ayak tedavisinde kullanılan yardımcı bir tedavidir. Fakat etkisi diğer tedaviler arasında biraz zayıf kalmaktadır.
Düşük Ayak Ortezi
Düşük ayak ortezleri hakkında yukarıda da verdiğimiz bilgiler gibi 2 seçenek sayabiliriz. Bunlar;
Refleks Afo: Plastiktir. Doğal fizik tedavi imkanı sunmaz. Sadece bileği sabitlemek amacıyla kullanılır, her adımda ayağın önünü havaya kaldırabilecek kadar güçlü değildir.
Karbon Afo: Karbon filament ile üretilir. Bir çelik kadar güçlü, ve aynı oranda da çok hafiftir. Hastaya her adımında yanlarda bulunan yaylar sayesinde doğal bir fizik tedavi imkanı sunar.
Bunlar haricinde hastanın ayağını sürekli 90 derecelik pozisyonda tutması önemlidir. Bu nedenle hasta gece yatarken gece afo’su kullanabilir. Böylelikle uyku zamanı geçen sürede ayak 90 derecelik açıda pozisyonu korunmuş bir şekilde kalacaktır.
Düşük Ayak Sinir Felci İlişkisi Nedir?
Düşük ayak hastalığı genellikle sinir felci sonucu ortaya çıkmaktadır. Burada öne çıkan sinir felci peroneal sinir felcidir. Bu sinir güçlü olmaması sebebiyle travmalara çok açıktır. Bu sinirde bir travma oluşması sonucu ayak parmaklarında yukarı yönde hareket imkansızlaşır. Buda düşük ayağı oluşturur.
Diğer yandan inme, MS, ALS gibi hastalıklar düşük ayak sendromunun başlıca sebeplerindendir. Bunların yanında kas zayıflığı ve bel fıtığı düşük ayak geliştirebilir.
Düşük Ayak Sendromu Nedir?
Düşük ayak sendromu, belirli hastalıklar ışığıdan gelişen ayağın bilek kısmında gevşeyerek ön tarafının aşağı düşmesi anlamına gelir. Düşük ayak başlıca bir hastalık değil, bir hastalığın sonucunda meydana gelen bir durumdur. Sonuç olarak düşük ayak bir sendromdur hastalık değildir.
Düşük Ayak Nedenleri?
Düşük ayak nedenleri şunlardır;
1-)Sinirsel Nedenler
- Peroneal sinir hasarı
- Dizde travma
- Bel fıtığı
- Doğrudan travma
- Siyatik sinir lezyonu
- Diyabet
- Alkolik nöropati
- B1-B12 vitamin eksikliği
- Kas distrofileri
- İnflamatuar kas hastalıkları
- Metabolik kas hastalıkları
- İnme (felç)
- Multipl Skleroz (MS)
- Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS)
- Serebral palsi (doğuştan)
- Ameliyat sonrası sinir basıs
- Lumbosakral sinir kökü hasarı
- Sinir sıkışmaları
- Tuzak nörapatiler
- Polinöropatiler
2-)Kas Hastalıkları
3-)Beyin Hastalıkları
4-)Omurilik Hastalıkları
5-)Travma
6-)Cerrahi Komplikasyonlar
7-)Doğumsal ve Genetik Nedenler
Düşük Ayak Düzelir mi?
Evet. Düşük ayak tamamen düzelebileceği gibi kısmen de düzelebilir. Bunun için hastanın uygulanan tedaviye cevap verebilmesidir. Bu bazen fizik tedavi bazen ilaç veya ortezleme bazen de cerrahi operasyonla gerçekleşebilir. Diğer yandan kısmi bir düzelme de iyi bir sonuçtur. Burada düzelme oranlarının sonucu altta yatan hastalığa da bağlıdır.
Peroneal sinir sıkışması işle oluşan düşük ayağın fizik tedaviyle düzelme oranı yüksektir. Travmatik sinir yaralanmaları da cerrahi müdahaleler ile düzelebilir. Bel fıtığı kaynaklı L5 basısı sonucu, inme, MS gibi hastalıkların düzelmeside fizik tedavi ve cerrahi operasyon ile gerçekleştirilebilir.
Fakat kas hastalığı ve genetik hastalık sahibi kişilerde düşük ayak problemi kalıcı olabilir. Burada hastalığı yönetmek ve ilerlemesini engellemek veya yavaşlatmakta bir tedavi seçeneğidir.
Düşük Ayak Nasıl Olur?
Düşük ayağın birçok meydana gelme sebebi olabilir. Bunları ele alıcak olursak peroneal sinir, ayak dorsifleksör kaslarını çalıştırır, fakat bir sinir felci durumunda kaslar devre dışı kalır ve kişi ayak kaslarını kontrol edemediği için düşük ayak oluşur.
Diğer yandan L5 sinir kökü, peroneal siniri oluşturur. Eğer bu sinir kökü bel fıtığı veya travma ile basıya uğrarsa düşük ayak oluşur. Buna ek olarak kasların görevi uzuvları hareket ettirmektir. Kas hastalığı varsa zayıflar ve atrofiye uğrar buda düşük ayağı oluşturur.
Beyin veya omurilik, vücut hareketlerini başlatır ve koordine eder. Buna bağlı olarak hastada MS veya felç olursa beyin veya omurilikten kaslara ileti gelmez ve ayak hareket ettirilemez. Tüm bunlara bağlı olarak düşük ayak sendromu gelişebilir.
Düşük Ayak Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Düşük ayak tedavi edilmez ise zamanla çok ciddi problemlere yol açabilir. Denge sorunları, yürüme bozuklukları, kas-iskelet sistemi bozuklukları gelişebilir. Tedavi edilmeyen düşük ayak diz, kalça ve bel gibi bölgeleride etkileyebilir. Biraz daha açmak gerekirse;
- Hasta yürüme esnasında dizini fazlaca yukarı kaldırmak zorunda kalır
- Bu zamanla düşme riskine ve dengesizliğe yol açar
- Sinir uyarısı gelmeyen kaslar zayıflamaya ve küçülmeye başlar
- Ayak bileği kasları kalıcı olarak zayıflar
- Kaslar geri döndürülemez hal alır
- Eklemler sertleşir
- Aşil tendonu kısalır
- Ayak tabanında şekil bozukluğu olabilir
- Özellikle parmak uçlarında yaralar olabilir
- Düşük ayak için ayakkabı seçmek zorlaşabilir
- Hasta depresyona girebilir
- Hasta kendini sosyal bir izolasyona alabilir
- Hastanın iş veya okul performasında düşüş yaşanabilir
Tüm bunların yaşanmaması adına tedavi şarttır. Tedavi edilmeyen düşük ayak sendromu ileriki zamanlarda çok daha ciddi problemlere yol açabilir.
Düşük Ayak Geçer mi?
Evet. Gerekli tedavinin uygulanması ile düşük ayak sendromu geçebilir. Uygun fizik tedavi, ortez kullanımı, ilaç veya gerekli görülürse düşük ayak ameliyatı sonrası bu durum ortadan kaldırılabilir. Genel olarak bakıldığında düşük ayak probleminde kötü gidişatı durdurmak da bir tedavi sonucudur. Hastalığın ilerlemesini durdurarak da bir tedavi sonucu alınabilir.
Düşük Ayak Nasıl İyileşir?
Düşük ayak genellikle fizik tedavi ve ortez kullanımı başta olmak üzere ilaç tedavisi ve ameliyatla da iyileşebilen bir hastalıktır. Çok ciddi vakalarda ameliyat ve ilaç kullanımı gerçekleşebilir.
Düşük ayak ateli ve düşük ayak fizik tedavi egzersizleri genellikle daha düşük seviyeli vakalarda kullanılan bir tedavi yöntemidir. Burada vaka durumunu gözlemleyen bir hekim olması şarttır. Hekim hangi tedavinin uygulanacağına karar vermelidir.
Düşük Ayak Sendromu Hangi Sinir Felcinde Görülür?
Düşük ayak sendromu genellikle peroneal sinir felci sonucu gelişir. Diğer yandan lomber omurilikten kaynaklanan sinir kökü hasarıda düşük ayak sendromuna yol açar. Bunlar dışında sinir felci kaynaklı olmayan birçok sebebten dolayıda düşük ayak sendromu gerçekleşebilir. Düşük ayak siniri, peroneal sinir felci sonucu hasar alan bir sinirdir.
Düşük Ayak Nasıl Tedavi Edilir?
Düşük ayak tedavi yöntemleri şunlardır;
- Fizik tedavi
- Ortez kullanımı
- İlaç
- Ameliyat
Düşük Ayak Sendromu Neden Olur?
Düşük ayak sendromu birçok farklı sebepten dolayı gerçekleşebilir. Bunlar;
- Peroneal sinir felci
- L5 radikülopati (bel fıtığı, disk hernisi)
- Travma veya cerrahi sonrası sinir yaralanmaları
- Diyabetik nöropati
- Motor nöron hastalıkları (ör. ALS)
- İnme veya beyin felci
- Omurilik yaralanmaları
- Multifokal nöropati veya inflamatuvar sinir hastalıkları
- Uzun süreli bacak sıkışması veya kompartman sendromu
Düşük Ayak Tedavisi Hangi Bölümü Kapsar?
Düşük ayak tedavisi genellikle birkaç bölüm tarafından takip ve tadavi edilen bir hastalıktır. Düşük ayak rehabilitasyonu yapan bölümler şunlardır;
Ortopedi / Ortopedik Cerrahi
- Kas, tendon veya ayak deformitelerinde cerrahi planlar
- Gerekirse tendon transferi veya cerrahi düzeltme uygular
Nöroloji
- Sinir hasarının nedenini belirler
- Medikal tedaviyi yönetir
- İlaç ve takip planı oluşturur
Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
- Kas güçlendirme ve esneklik egzersizleri
- Yürüyüş ve denge eğitimi
- Ortotik cihaz (ayak bileği ateli) önerir ve uygular
Elektrodiagnostik Laboratuvar
- EMG (elektromiyografi) ve düşük ayak testi ile hasarın yerini ve şiddetini belirler
Nöroşirürji
- Omurilik veya sinir kökü basısı varsa cerrahi müdahale planlar ve uygular
Ortopedik Teknisyen / Ortez Uzmanı
- Hastaya özel atel veya destek cihazları hazırlar ve uygular
Düşük Ayak Tedavisi Nedir?
Düşük ayak tedavisi, düşük ayak sendromu yaşayan kişilere fizik tedavi, ortezleme, düşük ayak ayakkabısı, ilaç veya fizik tedavi yönetmelerinin kullanılmasıyla yapılır. Hastanın problem seviyesine göre hekim tarafından hangi tedaviye ihtiyaç varsa belirlenir ve uygulanır.
Düşük Ayak Engel Oranı Ne Kadar?
Düşük ayak engel oranı düşük ayağın nedenine, derecesine, kas gücüne (0/5 – 5/5) ve eşlik eden başka rahatsızlıklara göre hesaplanır. Tek başına düşük ayak genelde %20–40 arası bir engel oranı verir.
- Hafif kısıtlılık (düşük ayak afo cihazıyla yürüyebilen): %20-25
- Belirgin kas güçsüzlüğü, sürekli cihaz kullanma ihtiyacı: %30-40
- Çift taraflı düşük ayak veya ek hastalıklarla birlikte: oran daha yüksek olur.
Eğer düşük ayak nörolojik bir hastalık (ör. MS, ALS, polinöropati, inme) ile birlikteyse, oran hastalığın tablosuna göre daha da artar.
Düşük ayak engelli raporu için %40 ve üzeri engel oranı alınırsa engelli kimlik kartı çıkarılır. Vergi indirimi, ÖTV muafiyeti ile araç alımı, erken emeklilik, kamu ve özel sektörde engelli kadrosu, ücretsiz ulaşım, vergi indirimleri gibi haklar elde edilir. %40 altı engel oranlarında ise “engelli sayılma” hakkı kazanılmaz, sadece sağlık durumunu gösterir.
Enjeksiyon Sonrası Düşük Ayak Olur mu?
Evet. Enjeksiyon sonrası gelişen düşük ayak, tıpta sık karşılaşılan bir durumdur ve genellikle şu şekilde ortaya çıkar:
Sinir Zedelenmesi: Kalçadan yapılan yanlış iğne enjeksiyonu sırasında siyatik sinir hasar görebilir. Siyatik sinirin özellikle peroneal dalı zarar görürse düşük ayak gelişir.
Enfeksiyon / Enflamasyon: Enjeksiyon bölgesinde enfeksiyon, apseler veya ödem siniri baskılayabilir.
Damar Hasarı: Enjeksiyon sonrası dolaşım bozukluğu da sinir hücrelerine zarar verebilir.
Düşük Ayak Tedavisi Yapan Hastaneler Hangileridir?
Düşük ayak tedavisini bünyesinde ortopedi veya ortopedik cerrahi, nöroloji, fizik tedavi ve rehabilitasyon, elektrodiagnostik laboratuvar, nöroşirürji gibi bölümleri barındıran tüm hastaneler yapabilir.
Bunun yanı sıra hastaneden bağımsın ortez protez klinikleride bu hastalığın tedavisiyle yakından ilgilen kurumlardır.